Het aandeel goed recyclebare kunststofverpakkingen is de afgelopen zeven jaar nauwelijks toegenomen. Gedetailleerd onderzoek naar het ontwerp van de kunststofverpakkingen op de Nederlandse markt wijst uit dat op dit moment 27 procent van deze verpakkingen goed recyclebaar zijn. Dit constateert Wageningen University & Research in een onderzoek in opdracht van NVRD. Het ontwerp van deze verpakkingen – zodat ze goed recyclebaar zijn – is essentieel voor het slagen van een circulaire economie. “Het aandeel goed recyclebare verpakkingen moet en kan flink omhoog”, aldus onderzoeker Marieke Brouwer.
Het meest kansrijk hiervoor is de groep van verpakkingen die relatief simpel aan te passen is tot een goed recyclebare variant. Dit is maar liefst 29 procent van het totaal en betekent een flinke sprong voorwaarts. “Het gaat hier vooral om verpakkingen waarvan de ontwerp-details kunnen worden verbeterd, zoals de juiste keuze aan etiketten, doppen, lijmen, etc. We zien dat veel producenten willen verduurzamen en dat er steeds meer beweging is op de markt, maar dat marktmechanismen niet altijd mee werken. In een aantal gevallen moet de marketingfunctie een pas op de plaats maken om de verpakkingen beter recyclebaar te maken. Dus geen verpakkingen met grote felgekleurde labels meer en ook minder gebruiksgemak als anti-lekdoppen, handpompjes en sprayguns.”
Aan de andere kant is ongeveer een kwart van de verpakkingen moeilijk aan te passen. Enerzijds gaat het hierbij om verpakkingen die te klein zijn om goed te kunnen worden gesorteerd en gerecycled. Anderzijds om verpakkingen die moeilijk te vervangen zijn, omdat de verpakking de houdbaarheid van het product verlengt en daardoor voedselverspilling voorkomt, bijvoorbeeld kaas- en vleeswarenverpakkingen. Er zijn nog geen geschikte recyclebare alternatieven voor deze verpakkingen op de markt, en een kant en klare oplossing is voor deze bedrijven dus nog niet beschikbaar.
Tenslotte is er nog een groep kunststofverpakkingen (achttien procent), waarvoor nog geen recyclingtechnologie op grote schaal beschikbaar is, zoals de PET schalen (waarin bijvoorbeeld vlees en vis verpakt worden) en PS-verpakkingen. Als deze recyclingtechnologieën in de komende jaren verder worden ontwikkeld en toegepast, kunnen deze verpakkingen in de toekomst ook als recyclebaar worden gekenmerkt. Echter, dan moeten ook deze verpakkingen worden ontworpen voor de recyclingketen.
Update
Het recente onderzoek is een update van een onderzoek van vier jaar geleden. Vergeleken met toen blijkt dat het gehalte zwarte vormvaste verpakkingen is afgenomen en dat de gehaltes PP en PET vormvaste verpakkingen zijn toegenomen. Hieruit blijkt dat het verpakkend bedrijfsleven de eerste stap heeft gezet om de verpakkingen beter recyclebaar te maken. In de huidige studie wordt er verder gekeken naar de recyclebaarheid van de verpakking, de reden waarom een verpakking beperkt recyclebaar is en worden ook ontwerpaspecten van een individuele verpakking in ogenschouw genomen. Denk dan aan de grootte van het etiket, de omvang van de verpakking en de aanwezigheid van componenten of materialen die het recyclaat verontreinigen.
Eerder onderzocht Wageningen University & Research ook al de recyclingketen van kunststofverpakkingen. Uit deze onderzoeken bleek dat het ontwerp van kunststofverpakkingen een belangrijke invloed uitoefent op de sortering en recycling van deze verpakkingen. De hoeveelheid en de kwaliteit van de geproduceerde gerecyclede plastics worden dus in belangrijke mate bepaald door de recyclebaarheid van de verpakkingen op de Nederlandse markt.
Doelstelling
Op dit moment is slechts 27 procent van de kunststofverpakkingen op de Nederlandse markt goed recyclebaar. De recyclingdoelstelling van het kabinet is vijftig procent gerecyclede kunststofverpakkingen in 2025 en zelfs 55 procent in 2030. Met de huidige kunststofverpakkingen kan deze doelstelling worden gehaald, door nog meer in te zetten op goede inzameling en nascheiding. Van het grootste deel van de gerecyclede kunststoffen die hiervan worden geproduceerd, is de marktvraag gering en is dan alleen geschikt voor dikwandige producten, zoals bermpaaltjes. Om grotere hoeveelheden hoge kwaliteit gerecyclede plastics te produceren – die geschikt zijn voor de toepassing in gebruiksproducten of nieuwe verpakkingen – moeten de kunststofverpakkingen beter geschikt worden gemaakt voor recycling (‘design for recycling’).
Al in 2018 riep Brouwer alle ketenpartners op om meer samen naar de hele keten te kijken: van ontwerp, productie, gebruik en inzameling tot recycling van afvalstromen. En deze boodschap geldt nog steeds. “Met alleen de inspanningen van de inwoners, om nog beter hun plastic verpakkingen te scheiden, gaan we de circulaire ambities niet halen. En ook alleen beter sorteren of recyclen gaat ons niet vooruit helpen.” Er is een behoorlijke synergie te behalen wanneer alle ketenpartijen op elkaar zijn afgestemd. Omdat het verpakkende bedrijfsleven vooraan staat in de keten, is haar invloed op het eindresultaat van de hele keten navenant groot. Brouwer: “Daarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk verpakkingen die op de markt worden gebracht goed recyclebaar zijn.”