Stimulering van gebruik van gerecyclede grondstoffen en een einde aan verbranding van recyclebaar materiaal. Het zijn twee van de maatregelen in het nieuw gepresenteerde Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030 (NPCE) . Dit programma legt meer nadruk op de gehele keten in plaats van alleen de afvalkant. Ook komt er een stimuleringsprogramma ter ontwikkeling en opschaling van recycling en hergebruik. De ambitie is er, nu de uitvoering nog.
Een aantal stimulerende, normerende en beprijzende maatregelen moeten de circulaire economie een boost gaan geven. Niet alleen aan de kant van recycling en afvalverwerking, maar in de gehele keten. Vanaf het ontwerp. Bij aanvang zal het vooral gaan om stimulerende maatregelen, maar waar nodig zal gaandeweg steeds meer normerende en beprijzende maatregelen voor de hand liggen. Heijnen geeft daarbij aan een tijdlijn op te stellen waarin de verschillende (soorten) maatregelen duidelijk worden. Hoogwaardige recycling, minder gebruik van grondstoffen en levensduurverlenging zijn enkele punten van aandacht in het 172 pagina tellende NPCE, dat staatssecretaris van infrastructuur en waterstaat Vivianne Heijnen onlangs deelde met de Tweede Kamer. “De manier waarop we op dit moment met grondstoffen omgaan is niet houdbaar”, meldt Heijnen in haar begeleidende brief naar de Tweede Kamer. De vraag naar grondstoffen groeit, maar volgens Heijnen mogen we de volgende generaties niet opzadelen met problemen die we nu veroorzaken. “Daarom werkt het kabinet toe naar een circulaire economie in 2050 met als richtinggevend doel het gebruik van primaire abiotische grondstoffen in 2030 te halveren.”
De vier aangrijpingspunten in het rapport zijn:
1. Vermindering gebruik grondstoffen;
2. Substitutie;
3. Levensduurverlenging;
4. Hoogwaardige verwerking.
Beprijzen van milieuschade
De maatregelen om grondstoffengebruik te minderen houden in dat bijvoorbeeld wegwerpverpakkingen in 2030 met de helft gereduceerd zijn. Dit moet gerealiseerd worden door alleen te verpakken wat absoluut noodzakelijk is en herbruikbare verpakkingen te stimuleren. Een andere maatregel is dat milieuschade bij productieprocessen niet zonder gevolgen mag blijven. Dit moet gecompenseerd worden door de producent door dit bijvoorbeeld te beprijzen. Hoe dit exact vorm gaat krijgen wordt de komende jaren verder onderzocht.
Niet verbranden maar gebruiken
Er wordt ingezet op een verplicht percentage hernieuwbare grondstoffen. Ook de invulling hiervan wordt de komende tijd verder onderzocht, zo ook wat een realistisch percentage is. Wel licht het rapport toe dat dit per materiaalstroom kan verschillen. Als eerste wordt gekeken naar textiel, verpakkingen en elektrische apparaten. Daarnaast mag recyclebaar materiaal in de toekomst niet meer worden verbrand. Dit is niet alleen aan recyclers, maar ook aan alle partijen aan de voorkant van de keten. Afval vanuit overheden en burgers moet nog beter gescheiden worden zodat er gewerkt kan worden aan een materiaalgericht verbrandingsverbod. Hierin is ook een rol weggelegd voor producenten, door bij de productie al rekening te houden met recyclebaarheid. Daarnaast staat in het rapport dat het cruciaal is om aan de achterkant van de keten de ontwikkeling en opschaling van (hoogwaardige) recycling te stimuleren. Hoe dat vorm gaat krijgen, dat is voorlopig nog afwachten, maar de kosten voor dit stimuleringsplan worden geschat op 6,8 miljoen euro voor 2023. In de komende jaren loopt dit op tot 9,2 miljoen euro per jaar.